کتابشناسی توصیفی آثار دکتر اسلامی ندوشن

کتابشناسی توصیفی آثار دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن
(۱۳۲۸ -۱۳۹۸)
“حسین مسرّت”

کتابشناسى، بهترین، آسان‏ترین و زود‏ترین راه براى رسیدن به منابع نوشته شده و آگاهى‏ها دربارۀ هر موضوع است، یکى از انواع خوب کتابشناسى، کتابشناسى پدیدآور بوده که ویژۀ نویسندگان و اهل قلم است.
دکتر محمّدعلی اسلامى‏ندوشن به عنوان برجسته ‏ترین چهرۀ ادبى، فرهنگى و اجتماعى معاصر، با چاپ آثار و گفتارهای زنده و پویا حقّ بزرگى بر گردن پژوهشگران تاریخ ادب و فرهنگ ایران دارد. و بی گمان در دیگر گفتارهای این مجموعه دربارۀ زندگی ، آثار و نقش وی در شکوفایی ، باروری و بالندگی جامعه، فرهنگ و ادب ایرانی و فارسی سخن خواهد آمد.
نگارنده از سال ۱۳۶۳ همزمان با گردآورى «کتابشناسى بزرگان و نام آوران استان یزد» کار کتابشناسى دکتر اسلامى را آغاز نمود و به هنگام چاپ کتاب تکدرخت، هر آنچه کتاب و گفتار دربارۀ دکتر اسلامى و از آنِ دکتر اسلامى بود، تا سال ۱۳۷۸ گردآورى و چاپ نمود. از آن زمان تاکنون به ویژه پس از چاپ فصلنامۀ «هستى»، گفتارها و آثار فراوانی از ایشان چاپ شده که نگارنده همۀ آن ها در سه بخش گردآوری و سامان کرده است. نخست: آثار (دربردارندۀ کتاب‏ها و گفتارها)، دوم: کتابنامه (دربردارندۀ همۀ نوشته ها و گفتارهایى که در نقد و شناسایی آثار و شخصیّت دکتر اسلامى نوشته شده است) و سوم: دیگر موارد (دربردارندۀ عکس، فیلم، سخنرانى و…).امّا از آنجا که درج تمامی گفتارهای او که به بیش از ۸۰۰ مقاله می رسد و نیز درج بندهای دوم و سوم از توان و گنجایش این کتاب بیرون است ، در این جا تنها به یادکرد کتابشناسی توصیفی آثار (کتاب) دکتر اسلامی ندوشن (از ۱۳۲۸ تا مهر ۱۳۹۹) بسنده می شود.بیشتر این کتاب ها در سال های گوناگون ازسوی ناشران گوناگون چاپ شده و در این جا تنها به آخرین چاپ پرداخته شده است؛ و چنانچه شیوۀ نویسنده بوده، بسیاری از چاپ ها همراه با ویرایش و افزایش گفتارها بوده است.
یادآور می شود مجموعه هایی چون: کتاب ج‍وان‍ان‌ ب‍رای‌ آش‍ن‍ائ‍ی‌ ب‍ا ف‍ره‍ن‍گ‌ و ت‍م‍دّن‌ و س‍رزم‍ی‍ن‌ ای‍ران (نشر امیرکبیر) و ترجمۀ ت‍اری‍خ‌ ب‍زرگ‌ ج‍ه‍ان (نوشتۀ ک‍ارل‌ گ‍ری‍م‍ب‍رگ) زیر نظر دکتر اسلامی ندوشن چاپ شده است.‌ نیز کتاب های فراوانی با مقدّمۀ وی راهی بازار نشر گردیده است.
****
آزادی مجسّمه: تهران: توس، چاپ سوم، ۱۳۷۳، رقعی، ۲۰۴ص.
(یادبوده های سفر به آمریکا همراه با یادداشت‌های اجتماعی و سیاسی)
آنتونیوس و کلئوپاترا: ویلیام شکسپیر، ترجمه: م.ع. اسلامی، تهران: یزدان، چاپ دوّم، ۱۳۷۶، رقعی، ۳۲۱ ص.
(یکی از نمایش نامه های غم انگیز تاریخی و بزرگ شکسپیر و به عبارتی شاعرانه‌ترین اثر او دربارۀ جنگ های داخلی روم باستان)
آواها و ایماها: تهران: قطره، چاپ هشتم، ۱۳۹۶، وزیری، ۲۴۸ ص، مصوّر.
(مجموعۀ سخنرانی‌ها و گفتار‌های در زمینۀ ادبیّات معاصر که نویسنده آن را جلد دوم جام جهان بین می‌داند.)
آویزۀ سخن‌ها: تهران: انتشار، ۱۳۷۱، رقعی، ۶۴ ص.
(چند گفتار افزوده به کتاب «سخن‌ها را بشنویم» که در چاپ‌های جدید، همراه کتاب شد.)
اَبر زمانه و اَبر زلف: تهران: فرهنگ حاوید، چاپ پنجم، ۱۳۹۵، رقعی، ۱۸۴ ص.
(چاپ اوّل با نام مستعار کُنارنگ در مجلّۀ راهنمای کتاب و سپس خواندنی ها. نمایشنامه‌ای در چهار پرده بر مبنای رسوایی سال ۱۹۶۱م در اروپا. در سال ۱۳۴۲ کتاب برگزیدۀ سال از سوی انجمن کتاب بود و به زبان عربی به وسیلۀ ابراهیم الدّسوقی شتا و به وسیلۀ ردولف گلپکه به آلمانی ترجمه شده است.)
ارمغان ایرانی: ترجمه از انگلیسی: مهدی افشار، ترجمه از فرانسوی: مهران دخت ملک، تهران: نغمۀ زندگی، ۱۳۸۶-۱۳۸۵، ۲ ج، ۳۴۰ + ۲۸۰ ص. (دو زبانه)
(مجموعۀ گفتارها و سخنرانی‌های ایراد شدۀ م.ع. اسلامی در موضوع های گوناگون به زبان‌های فرانسه و انگلیسی)
از رودکی تا بهار: تهران: یزدان، چاپ سوم، ۱۳۹۲، وزیری، ۲ ج، ۳۴۴ + ۳۵۸ ص.
(دربارۀ زندگی و نقد شعر ۲۲ شاعر بزرگ ایرانی و سیری در تاریخ شعر و ادب پارسی)
افسانه و افسون: تهران: جاویدان، چاپ دوم، ۱۳۵۵، رقعی، ۵۱۹ ص.
(نویسنده کتاب را با نام مستعار: م. دیده‌ور چاپ کرده و داستانی بلند دربارۀ زن ایرانی است. کتاب نامبرده به زبان روسی به وسیلۀ کمیساروف، به زبان گرجی به وسیلۀ شاراشنیدزه و به زبان لیتوانی به وسیلۀ ویلینوس چاپ شده است.)
ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟: تهران: انتشار، چاپ چهاردهم، ۱۳۹۴، رقعی، ۳۰۲ ص.
(مجموعۀ گفتارها دربارۀ موقعیّت ایران امروز در جهان کنونی. این کتاب در سال ۱۳۸۶ با ترجمه زینه جانداسووا، از سوی انتشارات بین‌المللی الهدی‏‫، به زبان روسی چاپ شده است.)‬‬
ایران را از یاد نبریم به همراه بدنبال سایۀ همای: تهران: یزدان، چاپ چهاردهم، ۱۳۹۶، ۳۲۰ ص.
(مجموعۀ گفتارها دربارۀ ایران و نیازهای فرهنگی آن پیش از ۱۳۵۷ که از چاپ چهارم با کتاب «بدنبال سایۀ همای» همراه شد)
ایران، لوک پیر: تهران: پرواز، ۱۳۷۰، رقعی، ۱۶۷ ص.
(به همراه ترجمۀ نمایشنامۀ «ایرانیان» اثر آسیخیلوس “آشیل”. دربارۀ جنگ های ایران و یونان در زمان هخامنشیان. بنگرید: ایران و یونان)
ایرانیان  ایران لوک پیر.
ایران و تنهائیش: تهران: انتشار، چاپ سوم، ۱۳۹۵، رقعی، ۲۵۳ ص.
(مجموعه گفتارهای روشنگرانه و دربردارندۀ نکات تاریخی و فکری ایران . نویسنده‌ آن را ج‍ل‍د دوم‌ «س‍خ‍ن ه‍ا را ب‍ش‍ن‍وی‍م‌» ‌م‍ی داند.)
ایران و جهان از نگاه شاهنامه: تهران: امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۹۰، وزیری، ۳۴۱ ص.
(شرح، نقد و تفسیر شاهنامه و دریچه‌ای برای آشنایی با جهان‌بینی فردوسی)
ایران و یونان در بستر باستان….: تهران: انتشار، چاپ سوم، ۱۳۹۰، رقعی، ۳۱۲ ص.
(دربردارندۀ دو کتاب «ایران، لوک پیر»، دربارۀ ایران کهن و ترجمۀ نمایش «ایرانیان»، اثر آسخیلوس، دربارۀ تراژدی جنگ ایران و یونان و در سرانجام، برابری «ایلیاد» هومر و «شاهنامۀ» فردوسی)
باران نه، رگبار: تهران، نغمۀ زندگی، [چاپ دوم]، ۱۳۸۲، وزیری، ۲۷۶ ص، مصوّر.
(گزارش ۴۲ کتاب از محمّد علی اسلامی ندوشن)
بازتاب‌ها؛ تهران: آرمان، ۱۳۸۳، وزیری، ۳۰۰ ص.
(نوشته‌های پراکنده در زمینه‌های گوناگون تاریخی، ادبی و فرهنگی، یادبوده ها و سفرنامه)
باغ سبز عشق (گزیدۀ مثنوی)؛ تهران: یزدان، چاپ دوم، ۱۳۸۴، وزیری، ۹۵۲ ص.
(گزیده ، شرح ، نقد و تفسیر مثنوی معنوی مولوی، همراه با درنگ در زندگی و اندیشۀ او)
بدنبال سایۀ همای …؛ تهران: توس، چاپ چهاردهم، ۱۳۹۶، ۱۳۱ ص.
(این مجموعه گفتار از چاپ چهارم با کتاب «ایران را از یاد نبریم» همراه شد)
برگریزان؛ تهران: یزدان ،۱۳۹۴، وزیری،۱۶۸ص.
(دربردارندۀ دو سخنرانی، دو گفت وشنود و چهارده گفتار)
بهار در پاییز ؛ سفینۀ ۷۷ رباعی، تهران: انجمن خوشنویسان ایران، ۱۳۸۴،رحلی، ۲۱۰ص، مصوّر، رنگی، به خطّ غلامحسین امیرخانی // تهران: یزدا، چاپ دوم، ۱۳۸۸، خشتی؛ ۱۶۸ ص، مصوّر، رنگی همراه با لوح فشرده. (با صدای خود شاعر)
(گزیده‌ای از زیباترین چهارگانه های دکتر اسلامی )
بهترین اشعار هِنری لانگ فلّو  گزیدۀ اشعار هنری لانگ فلّو.
بیژن و منیژه ، مقدّمه، تنظیم و توضیح : م.ع. اسلامی ندوشن تهران: کلهر (داستان‌های شاهنامه؛ ۳)، به خطّ : رسول مرادی ، ۱۳۹۰، رحلی، ۱۳۶ ص، مصوّر، رنگی.
(مجموعۀ نفیس با تذهیب)
پنجره‌های بسته …؛ تهران: توس، چاپ دوم، ۱۳۵۷، رقعی، ۱۳۲ ص.
(در بر دارندۀ چند داستان کوتاه که چند تایی دربارۀ ندوشن یزد است.چاپ نخست در مجلات)
پیروزی آیندۀ دمکراسی؛ توماس مان، ترجمه و مؤخّره: م. ع. اسلامی، تهران: انتشار، جاپ پنجم، ۱۳۹۸، رقعی، ۱۷۴ ص.
(پیش تر پایان نامۀ کارشناسی نویسنده در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران، در سال ۱۳۲۸ بوده. موضوع، تحلیل فلسفی از نظام دمکراسی در برابر چیرگی نازیسم. همراه با مبادی حقوق انسانی)
تأمّل در حافظ؛ تهران: انتشار، [چاپ سوم]، ۱۳۹۷، وزیری، ۳۷۳ ص.
(بررسی، نقد و نگرشی نو به هفتاد و هفت غزل حافظ دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران)
جام جهان بین؛ تهران: قطره، چاپ هشتم، ۱۳۹۷، وزیری، ۴۰۸ ص.
(در زمینۀ نقد ادبی و ادبیّات تطبیقی)
جهاد در اروپا: دوایت.د.آیزنهاور، ترجمۀ: م. ع. اسلامی، تهران: کیهان و فرانکلین، ۱۳۳۵، وزیری، ۳۰۸ ص.
(خاطرات ژنرال آیزنهاور در جنگ دوم جهانی)
چشمه، تهران: بی‌نا، ۱۳۳۵، رقعی، ۷۳ ص.
(مجموعه شعرهای جوانی اسلامی ندوشن، همراه با اشعار کتاب «گناه»)
چهار سخنگوی وجدان ایران (فردوسی، مولوی، حافظ و سعدی)، تهران: قطره (ن‍ش‍ر ق‍طره‌‏‫ ؛ ۳۰۵‬. هنر و ادبیات ایران‏‫؛ ۷۵.‬)، چاپ چهاردهم، ۱۳۹۷، وزیری، ۲۵۴ ص. ‬‬‬‬
(مجموعۀ سخنرانی در نقد و گزارش آثار چهار سخنور توانای ادب فارسی)
داستان داستان‌ها، رستم و اسفندیار، تهران: آثار، چاپ دهم، ۱۳۹۳، رقعی، ۲۸۰ ص.
(این کتاب در چاپ نخست، ۱۳۵۱، به نام «داستان رستم و اسفندیار» چاپ شده بود. و نگرشی دارد بر این رزمنامه از شاهنامۀ فردوسی.کتاب از سوی مجتمع خدمات بهزیستی نابینایان رودکی در سال ۱۳۷۱ بر روی نوار پیاده شده است.)
داستان رستم و اسفندیار  داستان داستان‌ها
داستان‌های شاهنامه  رستم و سهراب، بیژن و منیژه، درفش کاویان و… .
دربارۀ آموزش، تهران: توس، چاپ دوم، ۱۳۵۶، رقعی، ۴۷ ص.
(چاپ نخست در مجلات .دربارۀ شیوۀ آموزش در ایران. پس از آن در کتاب «فرهنگ و شبه فرهنگ» آمد.)
دربارۀ رستم و سهراب، تهران: بنیاد شاهنامه، ۱۳۵۳، ۴۶ ص.
(پس از آن در کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» آمد.)
درفش کاویان : ضحاک، فریدون و کاوه ، مقدّمه،تنظیم و توضیح :م.ع. اسلامی ندوشن،خط: رسول مرادی؛ انتخاب و تصحیح ترجمه انگلیسی: افضل وثوقی؛ تذهیب مرضیه عرفانی. تهران: کلهر (داستان های شاهنامه؛ ‏‫‏۴)، ۱۳۹۰، رحلی، ۴۰ص، مصوّر.‬‬
(مجموعۀ نفیس با تذهیب)
در کشور شوراها…، تهران: یزدان، چاپ سوم، ۱۳۶۳، رقعی، بیست و هفت + ۳۴۲ ص، مصوّر.
(یادداشت‌های سفر نویسنده به ازبکستان، تاجیکستان و روسیّه در پاییز سال ۱۳۵۲٫ در زمان اتّحاد جماهیر شوروی. این کتاب به وسیلۀ یونس جعفری به زبان اردو ترجمه شده است.)
دیباچه‌ها (برگرفته از آثار دکتر محمّد علی اسلامی ندوشن)، گردآورنده: حسین مسرّت، تهران: شرکت سهامی انتشار،چاپ دوم، ۱۳۹۲، رقعی، ۳۹۶ص.
(برگزیده ای از دیباچه های دکتر اسلامی بر آثار خود)
دیدن دگـرآمـوز، شنیدن دگـرآموز …، تهـران: امیـرکبیر، چـاپ چهارم، ۱۳۹۰، رقـعی،
۲۲۰ص.
(گزیدۀ شعرهای علامه محمّد اقبال لاهوری همراه با بررسی زندگی وی)
دیروز، امروز، فردا، تهران: انتشار، چاپ سوم، ۱۳۹۶، رقعی، ۲۹۳ ص.
(مجموعۀ گفتارها و گفت و شنودهای اجتماعی و سیاسی ، دربارۀ مسائل ایران و جهان کنونی)
ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم، تهران: آرمان و یزد، چاپ پنجم، ۱۳۷۶، رقعی، ۲۶۲ ص.
(دربارۀ اوضاع سیاسی اجتماعی کشورهای در حال رشد از جمله ایران در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷)
راه و بی راه، تهران: انتشار، چاپ سوم، ۱۳۹۶، رقعی، ۲۸۷ ص.
(دربردارندۀ گفتارهایی در زمینه‌های اجتماع، مردم، سیاست و مسائل روز ایران و جهان)
رستم و اسفندیار ، مقدّمه، توضیح و تنظیم: م. ع. اسلامی، خط: رسول مرادی، تهران: کلهر(داستان‌های شاهنامه؛ ۲)، ۱۳۹۲، رحلی، ۲۰۰ ص، مصوّر، رنگی.
(مجموعۀ نفیس به خطّ خوش و تذهیب)
رستم و سهراب ، مقدّمه، توضیح و تنظیم: م. ع. اسلامی، تهران: کلهر(داستان‌های شاهنامه؛ ۱)، ۱۳۹۰، رحلی، ۱۱۰ + ۱۴ ص، مصوّر، رنگی.
(مجموعۀ نفیس به خطّ خوش و تذهیب)
روزها(سرگذشت)، تهران: یزدان، چاپ پنجم ، ۱۳۹۶،ج۱، ، ۲۸۹ ص / ج۲، ، ۳۵۷ ص / ج ۳، ۲۷۷ ص. / ج ۴، ، ۳۴۵ ص.
(سرگذشت و یادبوده های نویسنده از ۴ تا ۵۵ سالگی-۱۳۰۴تا ۱۳۵۷ش-در شهرهای ندوشن، یزد ،تهران و پاریس)
زندگی، عشق و دیگر هیچ: محمّدعلی اسلامی¬ندوشن، گفتگو کننده: کریم فیضی، تهران: اطّلاعات، چاپ سوم، ۱۳۹۶، وزیری، ۵۷۳ص.
(گفتگویی همه جانبه دربارۀ سیر زندگی، تسهیلات و اندیشۀ دکتر اسلامی¬ندوشن)
زندگی و مرگِ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انتشار، چاپ یازدهم، ۱۳۹۷، رقعی، ۳۶۵ ص.
(بررسی زندگی فردوسی و چگونگی سرودن شاهنامه همراه با نقد و بررسی شخصیّت هفت تن از قهرمانان شاهنامه. ترجمۀ فرانسوی کتاب به سال ۱۹۷۲ در دستور کار یونسکو بود، نیز به وسیـلۀ مجـتمع خدمـات بهـزیستی نابینایان رودکـی در سال۱۳۷۱بر روی نوار پیاده شد.)
سخن‌ها را بشنویم، تهران: یزدان، چاپ دهم، ۱۳۸۷، رقعی، ۲۴۸ + ۶۴ ص.
(هشداری در زمینۀ مسایل فرهنگی و اجتماعی ایران)
سرو سایه فکن …؛ به خطّ غلامحسین امیرخانی ؛ تذهیب محمدرضا هنرور، تهران : فرهنگسرای میردشتی، ویراست دوم،‏‫۱۳۹۶، رحلی، ۱۷۲ص، مصوّر، رنگی // تهران: یزدان ، چاپ هشتم، ۱۳۹۰وزیری، ۱۵۸ ص.‬‬
(دربارۀ جهان‌بینی فردوسی و شاهنامه)
سرو سخنگو….، تهران: یزدان،۱۳۹۴، وزیری،۱۲۲ص.
(دربردارندۀ تک بیت های زیبا و مفهومی از چهار شاعر بزرگ ایران)
سوز زندگی  شور زندگی
سیمای یک فرهنگ‌مدار : گفت‌وگو با محمدعلی اسلامی‌ندوشن ، گفت وگو کننده: محمد صادقی ، تهران: اتاق آبی‏‫،چاپ دوم، ۱۳۹۸، رقعی، ۹۴ ص.‬‬
(دربردارندۀ دیدگاه های فرهنگی دکتر اسلامی)
شور زندگی …: ایروینگ استون، ترجمه: م.ع اسلامی، تهران: یزدان، چاپ بیستم، ۱۳۹۷، رقعی، ۵۰۶ ص، مصوّر.
(چاپ نخست کتاب در سال ۱۳۳۸با نام: «سوز زندگی». شرحی است از زندگی ونسان ون گوگ، نگارگر سرشناس هلندی۱۸۵۳-۱۸۹۰م.)
شهرزاد قصّه گو،تهران : انتشار،چاپ چهارم،۱۳۹۶،رقعی،۲۱۲ص.
(دربردارندۀ گفتارهای گوناگون در سه بخش: شهرزاد قصّه گو، که روایتی از تاریخ ایران است. چند گفتار فرهنگی و ادبی و چند گفت وگو )
صفیر سیمرغ …، تهران: یزدان، چاپ ششم، ۱۳۸۱، رقعی، ۴۸۸ ص.
(یادداشت‌های سفر نویسنده به گوشه و کنار ایران و جهان)
عشق در شاهنامه( زال و رودابه، رستم و تهمینه، سهراب و گردآفرید)؛ مقدّمه، تنظیم و توضیح : م.ع. اسلامی‌ندوشن ؛ خط رسول مرادی، تهران : کلهر (داستان های شاهنامه؛ ‏‫۶) ، ‏‫۱۳۹۴.‬‬‬‬‬
(مجموعۀ نفیس به خطّ خوش و تذهیب)
عمر خیّام: هارولد لمب، ترجمه: ماندا [م. ع. اسلامی]، تهران: امیرکبیر؛فرانکلین، ۱۳۳۶، رقعی، ۲۶۴ ص.
(شرح حال عمرخیّام است با نام مستعار «ماندا»)
فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: انتشار ، چاپ پنجم، ۱۳۹۴، رقعی، ۲۲۰ ص.
(مجموعه گفتارها در زمینۀ فرهنگ و آموزش. کتاب به وسیلۀ دکتر ابراهیم الدّسوقی شتا به زبان عربی ترجمه شده است.)
کارنامۀ چهل ساله …، تهران: یزدان، ۱۳۸۰، وزیری، ۳۵۸ ص.(دو جلد در یک مجلد)
(گزیده‌ای از نوشته‌ها در زمینۀ اجتماع و فرهنگ.ج‌. ۱. گ‍ف‍ت‍ی‍م‌، ن‍گ‍ف‍ت‍ی‍م‌ از ۱۳۳۷ ت‍ا ۱۳۵۷ .ج‌. ۲. ق‍طرۀ‌ ب‍اران‌ از ۱۳۵۷ ت‍ا ۱۳۷۷ )
کارنامۀ سفر چین، تهران: انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۹۷، رقعی، ۵۵۷ ص، مصوّر.
(یاداشت ها و یادبوده های دو سفر نویسنده به کشور چین در دو برهه از تاریخ این کشور در سال های ۱۳۵۴ و ۱۳۷۲)
کشور هند و کامنولث، پایان نامۀ دکترای دانشکدۀ حقوق پاریس به راهنمایی خانم دکتر باستی، در ۱۹۵۴ م (به زبان فرانسه)
کلمه‌ها، تهران: واژه‌آرا، سمیر، چاپ دوم، ۱۳۹۰، خشتی، ۴۰۲ ص.( ۲ جلد در یک مجلّد)
(جملات کوتاه و مهم برگرفته از نوشته‌ها در زمینۀ ایران، حقوق بشر و اجتماع)
گزیدۀ اشعار هنری لانگ فلّو؛ ترجمه: م. ع. اسلامی، تهران: مروارید(م‍ج‍م‍وع‍ه‌ ش‍ع‍ر ج‍ه‍ان‌؛ ۲)، چاپ چهارم، ۱۳۸۶، رقعی، ۲۰۱ ص، مصوّر. (دو زبانه)
(برگزیدۀ اشعار ه‍ن‍ری‌ وادزورث لانگ فلّو، شاعر اخلاق‌گرای آمریکایی در سدۀ ۱۹م .چاپ نخست با ع‍ن‍وان‌ «ب‍ه‍ت‍ری‍ن‌ اش‍ع‍ار ه‍ن‍ری‌ لان‍گ‌ف‍ل‍و» از سوی ان‍ت‍ش‍ارات‌ س‍خ‍ن‌ در س‍ال‌ ۱۳۳۷ م‍ن‍ت‍ش‍ر ش‍ده‌ اس‍ت‌.)
گزیدۀ شاهنامه  نامۀ نامور
گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم، تهران: شرکت سهامی انتشار،چاپ سوم، ‏‫۱۳۹۲، رقعی، ۲۴۸ص.‬‬
(مجموعه گفتارهایی هشدارگونه در زمینآ جامعه کنونی ایران)
گفتگوها …؛ تهران: توس، چاپ دوم، ۱۳۵۷، رقعی، ۲۹۳ ص.
(مجموعۀ گفت و شنودها که پس از آن در کتابِ گفته‌ها و ناگفته‌ها آمد. چاپ نخست در مجلات بود.)
گفته‌ها و ناگفته‌ها، تهران: یزدان، چاپ سوم، ۱۳۹۸، وزیری، ۲۸۴ ص.
(مجموعۀ نوزده گفت و شنود مطبوعاتی در زمینۀ مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران)
گفتیم و نگفتیم؛ تهران: یزدان، ۱۳۶۲، رقعی، ۲۴۸ ص.
(برگزیده‌ای از نوشته‌های سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ که پیوست «کارنامۀ چهل ساله» شد.)
گناه …؛ تهران: بی‌نا، ۱۳۲۹، رقعی، ۶۵ ص.
(نخستین دفتر اشعار جوانی با نام ماندا [اسلامی ندوشن] که پس از آن پیوست کتاب «چشمه» شد.)
ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ؛ تهران: یزدان، چاپ چهارم، ۱۳۸۸، وزیری، ۳۱۸ ص.
(مجموعه گفتارها در چند و چون شعر و پیام انسانی و اخلاقی حافظ شیرازی)
مرزهای ناپیدا؛ تهران: یزدان، ویرایش دوم، ۱۳۸۹، رقعی، ۳۲۱ ص.
(مجموعه گفتارها دربارۀ هویّت گذشته و اکنون ایران)
مسئلۀ عقب‌ماندگی؛ تهران: یغما، ۱۳۴۳، وزیری، ۲۴ ص.
(پس از آن در کتاب «به دنبال سایۀ همای» آمد.)
ملال پاریس و برگزیده‌ای از گُل‌های بدی: شارل پیر بودلر؛ ترجمۀ م.ع. اسلامی، تهران: فرهنگ جاوید، چاپ سوم این ناشر، ۱۳۹۷، رقعی، ۳۲۲ ص، مصوّر.
(برگزیده‌ای از شعر و نثر بودلر، شاعر نوپرداز فرانسوی در سدۀ ۱۹ میلادی)
ناردانه‌ها …؛ تهران: حریر، [چاپ چهارم]، ۱۳۸۸، رقعی، ۳۱۶ ص.
(گزیده‌ای از رباعی‌های فارسی همراه با نقد و تفسیر که در حقیقت، چکیده‌ای از مجموع اندیشۀ ادب فارسی است.)
نامه بفرزند؛ پندنامۀ دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ندوشن با یادداشت هایی از استادان: غلام‌حسین امیرخانی…، به خطّ: غلامحسین امیرخانی و محمود رهبران، تهران: سبزه،۱۳۹۷، رحلی،۴۰ص،رنگی.
(این نامه که خطاب آن، جوانان ایران است، پیش تر در برگریزان چاپ شده بود.)
نامۀ نامور، گزیدۀ شاهنامۀ فردوسی؛ تهران: انتشار، چاپ ششم، ۱۳۹۷، ۷۷۳ ص.
(برگزیده‌ای از شاهنامه به نثر و نظم، همراه با شرح و توصیف)
نوشته‌های بی‌سرنوشت؛ تهران: یزدا، ویرایش چهارم، ۱۳۸۸، وزیری، ۳۳۶ ص.
(آمیزه‌ای از نوشته‌ها و ترجمه‌های گوناگون در زمینۀ فرهنگ، ادب، تاریخ و یاد بزرگان)
هست‌نامۀ ایرانسرای فردوسی؛ تهران: ایرانسرای فردوسی، ۱۳۷۷، وزیری، ۵۶ ص.
(دربارۀ انگیزه، اهداف و بیانیّۀ ایرانسرای فردوسی، همراه با گفتارهایی به نثر و نظم دربارۀ شاهنامه)
هستی (فصلنامه در زمینۀ تاریخ، فرهنگ و تمدّن)؛ دورۀ نخست اسفند ۱۳۷۱ تا زمستان ۱۳۷۴، دورۀ جدید پاییز ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸٫
(آمیزه‌ای از صدها مقالۀ تحلیلی، ادبی و فرهنگی در زمینه‌های تاریخ، فرهنگ و تمدّن ایران و جهان. از نویسندگان بزرگ ایران و جهان بویژه اسلامی ندوشن)
هشدار روزگار و چند مقالۀ دیگر؛ تهران: انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۹۵، رقعی، ۲۷۲ ص.
(دربردارندۀ گفتارهای سیاسی اجتماعی دربارۀ روند کنونی اوضاع نگران کنندۀ ایران و جهان)
یاد یاران، نامه ها، گردآونده: م.ع.اسلامی ندوشن، تهران: یزدان، ۱۳۹۴، رقعی ،۱۳۷ص، ج۱٫
(دربردارندۀ نامه هایی از بزرگان ادب، فرهنگ ، سیاست و اجتماعی به دکتر اسلامی ندوشن)
یگانگی در چندگانگی؛ تهران: آرمان، ۱۳۸۳، وزیری، ۳۱۲ ص.
(نوشته‌های پراکنده از ترجمه و نگارش در موضوع محوری زندگی)